Sevde Binti Zem'a (ra)

Sevde binti Zem’a bin Kays bin Abdişems bin Abdivüdd bin Nasr bin Mâlik bin Hasel bin Âmir, el-Kureyşi, el-Âmiridir.
Annesinin ismi ise, Şemmûs bint-i Kays 
Hazreti Sevde’nin vefâtı Hazreti Ömer’in halifeliğinin son yıllarına rastlamaktadır.
Hazreti Sevde, amcasının oğlu Sekran
İbn-i Âmir ile ilk evliliğini yapmıştı.
İslâmiyetin geldiği ilk yıllarda; kocası Sekran İbn-i Amr ile îmân ederek müslüman oldular.
Bu sırada Mekkeli müşriklerin müslümanlara yaptıkları eza ve cefâlar dayanılmaz, akıllara durgunluk verecek halde idi. Bunun üzerine
Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) müslümanların Habeşistan’a hicretine izin vermişlerdi. Hazreti Sevde; kocası Sekran ile birlikte ikinci Habeşistan hicretine katılarak oraya gitmişlerdi.
Daha sonra Habeşistan’dan
Mekke’ye döndüler.
Hazreti Sekran Mekke’ye dönüşünden kısa bir müddet sonra vefât etti.
Hazreti Sevde, kocası Hazreti Sekran’ın vefâtında 50 yaşlarında idi.
O’nun imânındaki sadakati, bütün zorluklara rağmen İslâm Dîni’nden dönmemesi, bu yolda başını ortaya koyması, Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) üzerinde çok derin bir tesir bırakmıştı.
Fakat Hazreti Sevde kocasının vefâtı ile çok üzüldü, sanki kolu kanadı kırılmış gibiydi.
Hiçbir sahabenin üzülmesine ve kalbinin kırılmasına dayanamayan
Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) yaşlı ve dul olan Hazreti Sevde’ye evlilik teklif etti.
O ise bunu sevinerek kabûl etti.
Peygamber efendimiz evlenmelerinin hepsini; Hazreti Âişe’yi Allahü teâlânın emri ile nikahlandıktan sonra yaptı.
Bunlar dinî, siyâsî veya merhamet ve ihsân ederek yapılan evlenmelerdir.
Nitekim Sevde ( radıyallahü anha ) ile olan evlenme de böyledir.
Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: “Bütün zevcelerimle evliliklerim ve kızlarımı evlendirmem, hepsi Cebrâil(a.s)’ın Allahü teâlâ’dan getirdiği izinle olmuştur.”
Sevde ( radıyallahü anha ) îmân edip müslüman olduğu zaman, babası Zem’a ile kardeşi Abdullah henüz İslâm Dîni’ni kabûl etmemişlerdi.
O’nun İslâmiyetten aldığı güzel ahlâkı, edebi ve terbiyesi; çevresi üzerinde çok büyük tesir yapmıştı.
Onlara devamlı hareket ve sözleriyle İslâmiyetin üstünlük ve büyüklüğünü anlatırdı.
Hazreti Sevde’nin, Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) ile evlenmesini duyan kardeşi Abdullah bin Zem’a çok üzüldü. 
Daha sonra pişman oldu
Annemizin (ra) yakınlarının hepsi Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) Medine’ye hicretinden önce îmân ederek müslüman olmuşlardı.
Hazreti Sevde, Peygamberimize ( aleyhisselâm ) karşı çok itaatkâr idi.
O’na karşı edeb ve terbiyesinde hiç kusur etmez, emirlerini titizlikle yerine getirirdi. Her yerde O’nunla beraber olmayı ve O’na hizmetle şereflenmeyi canla başla isterdi. Çok şakacı ve latifeyi severdi. Birçok kerre Peygamberimizi ( aleyhisselâm ) şakalarıyla sevindirmiş ve duâsını almıştır.

Hazreti Sevde de,
Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) ile birlikte diğer hanımları gibi sırası geldiğinde savaşlara iştirâk ederdi.

Uhud Savaşına katılarak, oradaki birçok müslümanın yarasını sarmış, onlara su taşıyarak çok büyük hizmetler etmişti.

Peygamberimizle ( aleyhisselâm ) son veda haccında bulunmuş, O’nun vefâtından sonra bir daha hac ve umreye gitmemiştir.

Sevde ( radıyallahü anha ), alçak gönüllülüğü, eli açıklığı, bol sadaka dağıtmasıyla tanınırdı. Kendisine gelen bütün hediyeleri fakîrlere verir, onların sevinmesinden çok zevk duyardı. Bir gün Peygamber efendimizin hanımları huzûra toplanarak Ona sordular. “Yâ Resûlallah, bizim içimizden hangimiz size en önce kavuşacak dersiniz?” Bunun üzerine Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) de; “Vefâtımdan sonra bana ilk kavuşacak olan kolu uzun olanınızdır” buyurduğunu Sevde ( radıyallahü anha ) rivâyet etmiştir.

Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) vefâtından sonra hanımlarının içinde en çok sadaka dağıtan ve cömert olan Hazreti Zeyneb binti Cahş vefât etti.

Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) diğer hanımları ise yukarıdaki hadîs-i şerîfin mânâsını ancak o zaman anlayabilmişlerdi.

Peygamberimizden ( aleyhisselâm ) bizzat işiterek rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler dört-beş taneyi geçmemektedir.

Sevde’nin ( radıyallahü anha ) Hazreti Ömer’in halifeliğinin son zamanlarında vefât etmesi de, az hadîs rivâyetinde bulunduğunu doğrulamaktadır. 

Ümmü’l-Esved Sevde bint Zem‘a b. Kays el-Kureşiyye (ö. 23/644) Mekke’de doğdu.
Sevde kocası vefat edince beş çocuğu ile yalnız kaldı.

Peygamberliğin 10. (620) yılında Hz. Hatice’nin vefatının ardından sahâbeden Osman b. Maz‘ûn’un hanımı Havle bint Hakîm’in tavsiyesiyle Resûl-i Ekrem Sevde’ye evlenme teklif etti.

Sevde çocuklarının kendisini rahatsız edebileceği endişesini dile getirdiyse de Hz. Peygamber bunda bir sakınca bulunmadığını söyledi

Resûl-i Ekrem, Medine’ye hicret edip orada Hz. Âişe ile evleninceye kadar Sevde onun üç yıl boyunca tek eşi oldu.

Hz. Hatice vefat ettiğinde yaşları küçük olan Ümmü Külsûm ile
Fâtıma’ya annelik etti.

Resûlullah da kendisiyle evlendiğinde yaşı ellinin üzerinde olan Sevde’yi müşrik yakınlarından gelebilecek sıkıntılara karşı korudu.

Hicâb âyetinin nüzûlüne vesile oldu

Resûl-i Ekrem’in diğer hanımlarıyla ve bilhassa Hz. Âişe ile iyi geçinirdi. Âişe de onu sever, kendisine benzemeyi arzuladığını söylerdi

Tahrîm sûresinin ilk âyetlerinin nâzil olmasına sebep olan bal şerbeti olayında Sevde, Hz. Âişe’nin dediğini yaptı, fakat daha sonra pişman oldu

Hayatının ilerleyen dönemlerinde Hz. Peygamber’in kendi yanında geceleme sırasını Âişe’ye bırakmış, onun bu davranışı benzeri durumlar için delil olarak kullanılmıştır

Bir rivayete göre Sevde, yaşlandığı için kendisini boşamasından endişe duyarak Resûl-i Ekrem’e başvurmuş, âhirette peygamber hanımı olarak haşrolmak istediğini ve geceleme hakkını Hz. Âişe’ye devrettiğini belirtmiş, bunun üzerine Nisâ sûresinin 128. âyeti nâzil olmuştur.

Sevde (ra) 23 (644) yılında Medine’de vefat etti, cenaze namazını Hz. Ömer kıldırdı ve Cennetü’l-bakī‘a defnedildi.

Hazreti Aişe (ra)

Peygamber Efendimizin mübarek hanımı, “müminlerin annesi,” Re­sû­lul­lah’ın (a.s.m.) en sadık sahabisi olan Hz. Ebû Bekir’in (r.a.) kızı Hz. Âişe’nin fazilet ve meziyetleri saymakla bitmez.
İlim, ahlak, takva bakımından da eşsiz olan Hz. Âişe, fıkıh, hadis ve Kur’ân tefsiri gibi hususlarda temayüz etmiş, müstesna bir insandır.

Hz. Âişe, nübüvvet güneşinin Mekke ufuklarını aydınlatmasından dört yıl sonra dünyaya gözlerini açmıştı.
İman-küfür mücadelesinin üzerinden henüz 10 yıl geçmişti.
Hz. Âişe altı yaşlarında bir kızcağızdı.
Sevimli, zeki ve güzeldi.
Hz. Ebû Bekir gibi büyük bir sahabinin terbiyesinde yetişiyordu.
Gerek böyle bir babanın terbiyesi, gerekse yaradılıştan Allah’ın kendisine verdiği zekâ ve kabiliyetler, onun büyük bir vazifeye namzet olduğunu gösteriyordu.
10. yıl, Peygamberimiz için “Hüzün Yılı” olmuştu.
Zira aynı yıl için­de pek sevdiği, en zor günlerde yardım ve himayelerini gördüğü iki büyük insanı kaybetmişti.
Bunlardan biri amcası Ebû Tâlib, diğeri de hanımı Hz. Hatice idi.
Hz. Hatice’nin vefat ettiği bu Hüzün Yılı’nda Cebrâil, Resûl-i Ekrem’e gele­rek onu teselli etti, Hz. Âişe’nin suretini ona göstererek, “Ey Allah’ın Resûl’ü, Hatice’ye muka­bil bu kız senin hüzün ve yalnızlığını bir nebze giderip, sana hanım olacaktır.” dedi.
Re­sû­lul­lah (a.s.m.), Hz. Ebû Bekir’in evine sık sık gider, İslam’ın yayılması hususunda kendisiyle istişarelerde bulunurdu.
Bu sırada bir gün yine bu mesut eve gittiğinde Ümmü Rûmân’a, “Aişe’yi koruyup ona iyi muamele et­menizi tavsiye ederim.” demişti.
Osman bin Maz’un’un hanımı Havle, Peygambe­rimize gelerek Âişe ile nikâhlanması teklifinde bulundu.
Peygamberimiz o sırada yalnız bulunuyordu.
Havle’nin teklifini müspet karşıladı.
Onu kendisi­ne vekil tayin etti.
Havle (r.anha), sevinçle Hz. Ebû Bekir’in evinin yolunu tuttu.
Kapıyı ona Ümmü Rûmân açtı.
Hz. Havle hemen müjdeyi verdi.
Ümmü Rûmân, sevin­mekle beraber bir şey diyemedi, çünkü Hz. Ebû Bekir evde yoktu. Biraz sonra Ebû Bekir (r.a.) geldi.
Bu teklif karşısında sevinç ve heyecan duydu.
Bundan sonra Peygamberimizin
Hz. Âişe ile nişanı yapıldı.
Fakat o zaman Hz. Âişe altı yaşındaydı. Bunun için üç sene nişanlı kaldılar.
Hz. Âişe’yi nikâhlayarak yanına aldı.
Hz. Âişe o sıralar dokuz yaşında bulu­nuyordu.
Burada hatıra gelebilecek bir sual üzerinde kısaca durmak istiyoruz:
Bundan 1400 sene evvel Arap âdetlerine göre, bir kız 9-10 yaşınday­ken evlenebiliyordu.
Bu, gayet normaldi.
Hattâ bir kızın 10 veya 12 yaşını geçmesi onun evde kalmasına sebep olabiliyordu
Diğer taraftan, sıcak memleketlerde kız çocuklarının daha çabuk geliştikle­rini de unutmamak gerekir.
İşte, Peygamber Efendimiz, yaşadığı zaman ve ik­limin örf ve âdetlerine uyarak, normal ve hoş görülecek bir yaşta Hz. Âişe ile evlenmiştir.
Gerek Peygamberimize dünürlük yapan Hz. Havle’nin, o sırada henüz altı yaşında bulunan Hz. Âişe’yi Peygamberimize teklif etmesi, gerekse do­kuz yaşına girdiğinde babasının, Peygamberimizden, artık Hz. Âişe’yi yanına almasını istemesi, bunun normal olduğunu gösteren başka cihetlerdir.
Peygamberimiz bu evliliğiyle, erkeklerden ilk Müslüman ve sadık bir sahabisi olan Hz. Ebû Bekir’le daha da yakınlaştı.
Ama Peygamberimizin bu evliliğindeki en büyük hikmet, Hz. Âişe’nin, nikâ­hında bulunduğu dokuz yıllık kısa bir müddet içinde kazandığı İslami ilim ve fa­ziletle İslam’a yaptığı hizmette aranmalıdır.
Dinî hükümlerin zahirî olanları­nı Ashâbının görüp bilmesi her zaman mümkündü.
Ama İslam’ın aile mahremi­yetine ait hükümleri böyle değildi.
Bunların ümmete duyurulması için böylesine zeki ve ferasetli bir hanıma ihtiyaç vardı.
Bu mühim vazifeye namzet olacak birinin de, daha küçük yaştan itibaren Re­sû­lul­lah’ın terbiyesinde bulunması gerekiyordu.
Zira bir insanın belli bir gaye için yetiştirilmesi, onun kabiliyetlerini tâ küçük yaştan itibaren o gayeye doğru yönlendirmekle mümkündür.
Nitekim kadınlardan Hz. Âişe bu vazifeyi yerine getirirken, erkeklerden de Enes bin Mâlik aynı şekilde Re­sû­lul­lah’ın terbiyesinde küçük yaştan beri bulun­muş, görüp duydukları birçok hadisi ümmete duyurmuştur.
Gençliğinin en verimli çağını Re­sû­lul­lah’ın yanında geçiren Hz. Âişe, kısa za­manda ondan pek çok şey öğrendi.
Hz. Âişe’nin, Peygamberimizin yanında ayrı bir yeri vardı. Re­sû­lul­lah onu pek çok sever ve bunu da zaman zaman ifade ederdi.
Bir defasında Re­sû­lul­lah’a sordular: “İnsanlardan sana en sevimli kimdir?” Peygamberimiz (a.s.m.), “Âişe’dir.” buyurdu.
“Erkeklerden, yâ Re­sû­lal­lah?” dediklerinde ise, “Babası.” buyurdu.
Hz. Âişe, Peygamberimizin diğer hanımlarından daha faziletli olduğunu, bir şükür vesilesi olarak bizzat kendisi de ifade ederdi: “Benim gibi genç yaşta Re­sû­lul­lah ile nikâhlanan olmadı.
Anne-babası ben­den başka muhacir olan olmadı.
Benim beraatimi Allah semadan indirdi.
Cebrâil (a.s.), Harîre’de inip benim suretimi ona arz etmiş ve ‘Onunla evlen, çünkü o senin hanımındır.’ demiştir.
Re­sû­lul­lah ile aynı kapta birlikte yıkanırdık, başkala­rıyla böyle olmazdı.
Namazda yanında dururdum, başkaları duramaz­dı.
Yanın­da olduğum hâlde Cebrâil huzuruna girerdi, hâlbuki diğer hanımlarının ya­nında gelmezdi.
Allah onun ruhunu, başı göğsüme yaslı olduğu sırada aldı.
Benim evimde vefat etti, yine benim evime defnedildi…”
Hz. Âişe’nin de ifade ettiği gibi, Cebrâil’i (a.s.) görme şerefi ona nasip olmuş­tu.
Bunu da Hz. Âişe şöyle anlatır: Bir gün Cebrâil’i (a.s.) odamdan gördüm. At üzerindeydi. Re­sû­lul­lah ona ni­da ediyordu. Re­sû­lul­lah evin içine girdiğinde ‘Yâ Re­sû­lal­lah, o çağırdığın kim­di?’ diye sordum. “Sen onu gördün mü?” buyurdu. “Evet.” dedim. “Onu kime benzettin?” diye sordu. “Dıhyetü’l-Kelbî’ye.” dedim. “Sen muhakkak büyük bir hayır görmüşsün.
İşte o, Cibril’dir.” buyurdu.
Biraz sonra da, “Ey Âişe, Cibril sana selam ediyor!” dedi.
Ben de selamına mu­kabele ettim…
Hz. Âişe, hassas bir mizaca sahipti. İnsanlık icabı zaman zaman sinirlenir ve kızardı. Kızdığında bunu Re­sû­lul­lah’a olan hitap tarzıyla ortaya koyardı.
Bir defasında Resûl-i Ekrem (a.s.m.), “Ey Âişe, senin kızdığın ve memnun olduğun zamanları ben bilirim.” buyurdu.
Hz. Âişe, “Nasıl biliyorsun, yâ Re­sû­lal­lah?” diye sordu. Peygamberimiz, “Memnun olduğun zaman ‘Muhammed’in Rabb’ine’ diye ye­min ediyorsun.
Kızdığın zaman ise İbrahim’in Rabb’i hakkı için.’ diyorsun!”
Hz. Âişe validemiz, Peygamberimizi sevindiren ve ona olan saygısını ifade eden şu mukabelede bulundu: “Evet, yâ Re­sû­lal­lah, vallahi öyledir. Fakat ben sinirli olduğum zamanlarda sadece sizin isminizi dilimden bırakırım, sevginiz ise daima gönlümde ya­şar.”
Re­sû­lul­lah ona iyi davranır, bir dediğini iki etmezdi. Hattâ onunla yarış eder­di. Bir defasında yarışı Hz. Âişe kazanmıştı. İkinci yarışta biraz şişmanladığı için Hz. Âişe yarışı kaybetmişti.
Re­sû­lul­lah, “Bu, öncekine bedeldir [ödeştik].” diye latifede bulundu.

Re­sû­lul­lah, Tebük ve Hayber Seferi’nden dönüyordu. Evin ön kısmında bir ör­tü vardı. Esen rüzgâr örtüyü kaldırmış, arkasında Hz. Âişe’nin çocukluğundan kalan oyuncakları meydana çıkmıştı.
Bu sebeple aralarında şöyle bir konuşma geçti: “Ey Âişe, bunlar da ne?” “Kızlarım.” Fakat aralarında iki kanatlı bir de at bulunuyordu. Re­sû­lul­lah onu kastede­rek: “Peki aralarındaki şu nedir?” “Bir at.” “Ya üzerindeki?” “Kanatları.” “Kanatlı at olur mu?” “Duymadın mı, Hz. Süleyman’ın kanatlı atı vardı!”
Re­sû­lul­lah bu cevap üzerine, mübarek dişleri görününceye kadar tebessüm etti.
Bu aynı zamanda Hz. Âişe’nin zekâsına ve kültürüne işaret eden bir cevap­tı.

Hz. Âişe ilim ve zekâsı ile temayüz etmiş, Re­sû­lul­lah’ın (a.s.m.) vefatından sonra Sahabe’nin mercii olmuştu.

Hz. Âişe hadis, fıkıh ve diğer dinî hususlarda ümmetin kendisine yaptığı müra­caat­lara cevaplar verirdi.

Ebû Mûsâ el-Eş’arî onun hadisteki derecesini ifade ederken, “Biz Peygamber’in Ashâbı, bir hadis üzerinde müşkilata uğradığımız­da Hz. Âişe’ye sorar ve Hz. Âişe’yi muhakkak o hadisin üzerinde bilgi sahibi olarak bulurduk.” demiştir.

Bazı dinî hususlarda tek başına hüküm çıkararak fakih sahabiler sırasına da geçmiştir.

Hz. Âişe’nin esas hizmeti şüphesiz, dinin aile mahremiyetine ait ve ümmetin öğrenmesi çok zor olan meselelerde olmuştur.

Mahrem meselelerin Re­sû­lul­lah’ın yanında bahsedilmesinden, önceleri o da utanırdı. Fakat zamanla, dinin hükümlerini bildirmekte utanma olmayacağını idrak etmişti. Bir gün Ümmü Süleym, Peygamberimize gelmiş ve şöyle bir sual sormuş­tu: “Yâ Re­sû­lal­lah, kadın rüyasında erkeğin gördüğünü görse gusül icap eder mi?” Âişe de oradaydı. Ümmü Süleym’e, “Kadınları rezil ettin, ey Ümmü Sü­leym!” dedi. Bunun üzerine Re­sû­lul­lah, “Hayır, kadınları rezil eden sensin!” diye Âişe’ye karşılık verdi. Sonra Ümmü Süleym’e, “Evet, ey Ümmü Süleym, guslet­mesi gerekir.” buyurdu. Ümmü Süleym bu hadiseyi anlatırkan, bundan dolayı utandığını ifade eder…

Hz. Âişe’den hadis rivayet eden Tâbiîn âlimlerinden Mesrûk, bir gün Hz. Âişe’ye gelir ve selam verir. Sonra da “Size bir şey sormak istiyorum, fakat uta­nıyorum!” der. Bunun üzerine Hz. Âişe’nin, “Ben senin annenim, sen de benim oğlumsun.” demesi üzerine Mesrûk, “Kadın, hayızlı iken kocasına neresi helal olur?” diye sorunca, Hz. Âişe, “Cinsî münasebet hariç her çeşit oynaşma.” ceva­bını vermiştir.

Re­sû­lul­lah’ın dizi dibinde yetişen Hz. Âişe, takvada da çok ileri gitmişti.

Na­maz kılarken cübbe, geniş elbise ve göğüsleri üzerine sarkan bir başörtüsü giyerdi.
Onun takva derecesini gösteren şu hadise de ibretlidir: “Evlerinizde vakarı­nızla oturun.
İlk [Cahiliye Devri kadınlarının] açılıp saçılarak ziynetlerini göste­rerek yürüdükleri gibi yürümeyin.”mealindeki âyeti okuduğunda Cahiliye ka­dınlarının içinde bulunduğu fecaati hatırlayıp örtüsü ıslanacak kadar ağlar­dı.
Tesettüre son derece dikkat eden Hz. Âişe, yanına gelenleri bu hususta ikaz ederdi.
Bir gün kardeşi Abdurrahman’ın kızı Hafsa yanına gelmişti. Üzerinde içini gösteren şeffaf bir elbise vardı. Hz. Âişe bunu görünce, o elbiseyi giymemesi için ikazda bulun­muş ve “Bilmiyor musun, Allah Teâla, Nûr Sûresi’nde ne buyu­ruyor?!” demiştir.
Bir defa hac mevsiminde kadınlar Hz. Âişe’ye gelerek onunla birlikte Hacerü’l-Esved’i ziyaret etmek istediklerini söylediler. Hz. Âişe onlara, “Siz gidebi­lirsiniz, ben erkeklerle birlikte ziyaret edemem.” dedi. Tavaf vazifesini de kala­balık döndükten sonra yerine getirdi.
Tâbiîn’den Hz. İshak’ın gözleri görmezdi. Hz. Âişe onu kabul ettiği zaman ba­şını örterdi. Bir gün İshak, Hz. Âişe’ye “Ben âmâ olduğum hâlde benim yanımda örtünüyormuşsun. Hâlbuki benim sizi görmeme imkân yok!” demişti. Hz. Âişe, “Evet, sen beni görmüyorsun, fakat ben seni görüyorum!” diye cevap vermiş­tir.

Hz. Âişe kimseyi incitmez ve fenalık etmezdi. Binlerce hadis rivayet ettiği hâlde, onun birisi hakkında fena bir söz söylediği vaki değildir.

Müminlerin annesi, vaktinin büyük bir kısmını ibadetle geçirirdi. Resûl-i Ekrem’le birlikte geceleri teheccüt namazına devam ederdi. Resûl-i Ekrem’in vefa­tından sonra da bu namazları bırakmadığı rivayet edilir. Bir gece teheccüt na­mazı kılarken yeğeni Kâsım gelmiş, namazdan sonra “ne namazı kıldığı”nı sordu­ğunda Resûl-i Ekrem’in kıldığı teheccüt namazını kıldığını söylemişti.

Re­sû­lul­lah (a.s.m.) bir gün eve dönmüş, Hz. Âişe’nin başının şiddetle ağrıdı­ğını gör­­müş idi. Hz. Âişe ağrının şiddetinden “Vah başım, vay başım!” diyordu. Bunun üze­­rine Re­sû­lul­lah kendisine, “Ne ehemmiyeti var Âişe? Eğer benden önce vefat edersen seni kendi elimle teçhiz eder, tekfin eder, namazını kılarım.” diye latife etti. Hz. Âişe “Yoksa ölmemi mi istiyorsun?!” dedi. Bunun üzerine Re­sû­lul­lah (a.s.m.), “Ey Âişe! Senin başının ağrısı geçicidir. Asıl baş ağrısı benimkidir ki, ondan kurtuluşum yoktur!” diyerek kendisinin ve­fat edeceğini haber verdi.Sonra da Hz. Âişe’nin evinde kalmak için diğer ha­nımlarından izin istedi. Başını onun göğsüne dayadığı hâlde ruhunu Rahmân’a teslim etti. Ve onun odasına defnedildi.

Re­sû­lul­lah’ın vefatından sonra herkes Hz. Âişe’ye hürmet duyuyor, bilmedik­leri hususlarda ona müracaatta bulunuyorlardı. Onunla iftihar eden Hz. Ebû Bekir ölüm, döşeğindeyken ona karşı hislerini şöyle dile getiriyordu: “Ey kızım, benden sonra senden daha sevimli bir servet bırakmıyorum. Seni kaybetmekten daha büyük bir fakirlik ise bilmiyorum.”

Hz. Âişe aynı zamanda hadis ve fıkıhta talebeler de yetiştirmiştir. Bazı ha­nımlar ondan aldıkları ilimle temayüz etmişlerdir. Bunlar arasında Âişe bint-i Talha ile Amre bint-i Abdurrahman, Hafsa bint-i Şîrîn, en meşhur olanlarıdır. Hattâ Âişe bint-i Talha, çeşitli beldelerden Hz. Âişe’ye gelen çeşitli hediye ve mektuplara cevap verir, bir nevi Hz. Âişe’nin kâtipliğini yapardı. Ömer bin Abdülaziz bu kadın için, “Hz. Âişe’nin hadislerini ondan daha iyi bilen yoktur.” demiştir. Hz. Âişe’den hadis rivayet eden Tâbiîn büyükleri de vardı.

Bunlar arasında Sâid bin el-Müseyyeb, Alkame bin Kays, Mesruk bin el-Ecda en meşhurları­dır.

Mesruk, bir gün Hz. Âişe’nin huzuruna çıkmıştı. Ona “Rasulullah’ın ahlakını bana anlatır mısın?” dedi. Hz. Âişe, “Sen Kur’ân okuyan bir Arap değil misin?” dedi. O “Evet.” deyince, “İşte, onun ahlakı Kur’ân’ın tâ kendisidir.” diye cevap verdi.

Hanım talebelerinden Amre de bir gün kendisine “Re­sû­lul­lah evde bulundu­ğu zaman nasıl idi?” diye sordu. Hz. Âişe buna şöyle cevap verdi: “O da sizin er­keklerinizden biri gibiydi; lakin insanların en yumuşağı ve en iyisi, çok gülüm­seyen ve tebessüm eden birisiydi.”

Hz. Âişe çok ıstıraplı ve sıkıntılı günler yaşamasına rağmen hiçbir zaman geçim darlığından şikâyetçi olmamıştır. Hz. Peygamber’in saadethanesinde maddi refah görmemekle beraber, o hep başkalarının refahını ister, kanaatkâr bir hayatı her şeye tercih ederdi. Re­sû­lul­lah’ın vefatından sonra İslam fetihleri gelişmiş, halk ganimetler saye­sinde refaha ermişti. Ancak Hz. Âişe, Resûl-i Ekrem zamanındaki hayatından kılpayı bile ayrılmamış, kanaatkârlığına devam etmişti. Bir gün Ümran bin Zeyd huzuruna girmiş ve “Selâmün aleyküm, ey anne!” de­mişti. “Aleykümü’s-selâm!” dedikten sonra da Hz. Âişe ağlamaya başlamıştı. Ümran “Ey anne, seni ağlatan ne?” diye sorunca, Hz. Âişe şöyle cevap vermişti: “Duydum ki, sizlerden bazıları her çeşit yemekten istediği kadar yiyebiliyor ve bu kendilerine hoş geliyormuş. Nebinizi hatırladım, onun için ağlıyorum! Çün­kü o, bu fâni âlemden ayrılıncaya kadar midesini bir günde iki yemekle doyura­mamıştı. Kâh hurmadan yer, ekmekten yiyemezdi; ekmeği bulduğunda da hur­madan yiyemezdi. İşte beni ağlatan budur…”

Hz. Âişe günlerinin çoğunu oruçla geçirirdi. Bir defasında kızgın bir arefe gününde oruçlu idi. Şiddetli sıcak sebebiyle baygınlık geçirmişti. Bu hâlini gören kardeşi Abdurrahman, ona orucunu bozmasını söylemişti. Hz. Âişe kardeşine şöyle cevap vermişti: “Resûl-i Ekrem’den duydum: Arefe günü oruç tutanın bir senelik günahları bağışlanır.”

Hz. Âişe, 2 bin 210 hadis rivayet ederek “en çok hadis rivayet eden yedi sahabiden dördüncüsü” oldu.

Bu hadislerden birkaçının meali şöyledir: “Kadınların en hayırlısıyla evlenmeye bakın. Denginiz olan kadınlarla evle­nin ve emsalinizin kızlarını isteyin.”“Re­sû­lul­lah hiçbir hizmetçisini ve hiçbir hanımını dövmemiştir.”

“Allah yumuşaklıkla muamele edilmesini sever.”

“Kadın kaburga kemiği gibidir, düzelteyim dersen kırarsın!”

Hz. Âişe her hâliyle Müslüman hanımlarının ideal manada örnek alacağı bir hayat geçirmiştir. O da her fâni gibi bu âleme veda etmiş, Re­sû­lul­lah’a kavuş­muştur. Muâviye devrinin son zamanlarıydı… Birçok karışık hadiseyi görüp geçiren ve ismi etrafında dalgalanmalar meydana gelen Hz. Âişe, artık hastalanmıştı.

Hicret’in 58. senesi Ramazan ayının 17. gecesi 66 yaşındayken vitir namazından sonra ruhunu Rahmân’a teslim etti. Hastalığı sırasında kendisini ziyaret eden İbni Abbas, “Âişe ezelden beri müminlerin annesi idi, Hz. Peygamber’in en sevgili zevcesidir.

Teyemmüm hükmü onun sebebiyle nazil olmuştur.

Kur’ân’ın, onun şanına inen âyetleri mescitlerde okunuyor.” sözleriyle onu methedince, Hz. Âişe sözünü kesti ve “İbni Abbas, beni bu gibi medih­ler­den uzak tut!” dedi.

Vefatı ümmet arasında derin bir üzüntü meydana getirdi.

Cenazesine çok bü­yük bir kalabalık katıldı. Namazını o sırada Medine vali yardımcısı olan Ebû Hüreyre kıldırdı. Baki Kabristanı’na defnedildi.

Allah ona rahmet eylesin!

ÂİŞE عائشة Ümmü’l-mü’minîn Âişe bint Ebî Bekr es-Sıddîk el-Kureşiyye (ö. 58/678) Hz. Ebû Bekir’in kızı ve Hz. Peygamber’in hanımı. Babası Ebû Bekir b. Ebû Kuhâfe, es-Sıddîk lakabıyla tanındığı için kendisine Âişe es-Sıddîka (es-Sâdıka) binti’s-Sıddîk denilmiştir. Annesi, Kinâne kabilesinden Ümmü Rûmân bint Âmir b. Uveymir’dir. Bi‘setin 4. yılında (614) Mekke’de doğdu.  Hudeybiye Musâlahası’na da katılmış, Hayber’in fethinden sonra Hz. Peygamber diğer hanımlarıyla birlikte ona da bir miktar hisse ayırmıştır. Hz. Ömer Hayber yahudilerini Filistin taraflarına sürdüğü zaman, Hz. Peygamber’in hanımlarını Hayber’deki hisselerini mahsul veya toprak olarak almakta serbest bırakmış, Hz. Âişe toprak almayı tercih etmiştir. Mekke fethi için hazırlıklara başladığında seferin ne tarafa olacağını herkesten gizleyen Hz. Peygamber bunu sadece Âişe’ye bildirmiş, Hz. Ebû Bekir bu hazırlığın Mekke için olduğunu kızından öğrenmişti. Hicretin 10. yılında yapılan Vedâ haccına diğer ümmehâtü’l-mü’minîn ile birlikte katılmıştır. Hz. Âişe’nin iştirak ettiği en mühim seferlerden biri, hicretin 5. yılı (bazı kaynaklara göre 6. yıl) Şâban ayındaki (Ocak 627) Benî Mustalik Gazvesi’dir. 
Hz. Peygamber hicretin 11. yılı Safer ayının (Mayıs 632) son haftasında rahatsızlanınca, diğer hanımlarının iznini alarak Hz. Âişe’nin odasına geçti ve mübârek başı onun kucağında olduğu halde vefat etti ve onun odasına defnedildi.

On sekiz yaşında dul kalan Hz. Âişe, Peygamber hanımlarının başkalarıyla evlenmelerini yasaklayan Kur’an hükmüne uyarak bir daha evlenmedi.

Hz. Peygamber’den sonra kırk yedi yıl daha yaşadı ve altmış beş (veya atmış altı) yaşında iken 17 Ramazan 58 (14 Temmuz 678) Çarşamba gecesi, vitir namazını kıldıktan sonra Medine’de vefat etti. 56, 57 veya 59 yıllarında 19 veya 13 Ramazan’da vefat ettiği de rivayet edilmiştir.

Bakī‘a defnedilmiştir. 

Resûlullah’ın mübârek hanımlarından. Ömer bin Hattab’ın ( radıyallahü anh )
kızı olup, annesinin ismi Zeyneb binti Mad’un’dur.
Kâ’be’nin Kureyş tarafından yapıldığında, Biset’ten beş sene önce doğdu.
Hazreti Ömer, İslâmiyeti kabûl edince, Mekke’de müslüman oldu.
Huneys bin Huzafe ile evlendi.
Huneys ile ilk muhacirlerden olup, önce Habeşistan’a, sonra Medine’ye hicret etti.
Huneys, Bedir ve Uhud gazvelerine katılıp, Uhud’da yaralanıp, Medine’de şehit oldu.
Genç yaşta dul kaldı. Hazreti Hafsa, genç yaşında dul kalınca; babası Hazreti Ömer hicretin üçüncü yılında, Hazreti Ebû Bekir’e ve Hazreti Osman’a kızımı alır mısın dedikde, düşüneyim, demişlerdi.
Bir gün, Resûlullah ( aleyhisselâm ), her üçü ve başkaları yanında iken, “Yâ Ömer! Seni üzüntülü görüyorum, sebebi nedir?” diye sordu.  
Ömer de, Yâ Resûlallah
( aleyhisselâm ) kızımı Ebû Bekir’e ve Osman’a ( radıyallahü anh ) teklif ettim, almadılar diye cevap verdi.
Resûlullah ( aleyhisselâm ), en çok sevdiği üç Eshâbının üzülmesini hiç istemediğinden, onları sevindirmek için, hemen buyurdu ki: “Yâ, Ömer! Kızını, Ebû Bekir’den ve Osman’dan ( radıyallahü anh ) daha iyi birisine versem ister misin?” Ömer şaşırdı.
Çünkü Ebû Bekir’den ve Osman’dan ( radıyallahü anh ) daha yüksek ve daha iyi kimse olmadığını biliyordu.
(Evet Yâ Resûlallah) dedi. “Yâ Ömer, kızını bana ver!” buyurdu.
Bu sûretle, Hafsa ( radıyallahü anha ), Ebû Bekir’in ve Osman’ın ve bütün mü’minlerin anneleri oldu.
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) Hazreti Hafsa’yı bir ara boşadıysa da, Cebrâil (aleyhisselâm)ın işâretiyle tekrar nikâhına aldı.
Hazreti Hafsa âyet-i kerîme içinde geçip, hakkında hâdîs-i şerîf söylendi. Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) kendisine hitaben; “Ey Hafsa! Sakın çok konuşma! Allah’ı anmadan çok konuşmak, kalbi öldürür. Allah’ın zikri ile çok konuşmak ise kalbi diriltir” buyurdu.
Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) Hazreti Hafsa’ya husûsi olarak kendisinden sonra; Hazreti Ebû Bekir ve Hazreti Ömer’in halife olacağını bildirdi.
Hazreti Hafsa, bilgili, irâdesi kuvvetli, özü sözü bir idi.
Hazreti Âişe, O’nun hakkında; “Hafsa tam mânâsıyle babasının kızıydı, buyurdu.
Dîni vecibeleri hakkıyla yerine getirirdi. Geceleri ibâdetle geçirir, gündüzleri oruç tutardı.
Senenin çoğunu oruçlu geçirirdi.
Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ) nikahıyla şereflendikten sonra dînî pek çok husûslara bizzat şâhid oldu.
Çok bilgili idi. Abdullah bin Ömer, Safiye binti Ebû Ubeyde, Ümmü Mübeşşir, Hamza bin Abdullah, Harise bin Vehb, Abdurrahmân bin Haris talebeleri olup, pek çok husûsu rivâyet edip, haber verdi.
Hazreti Hafsa’ya, Peygamberimiz vefât edince, Beyt-ül-mal’dan tahsisat ayrıldı.
Babası şehit olurken, Hazreti Ebû Bekir’in toplatmış olduğu Kur’ân-ı kerîm’i muhafaza etmekle vazîfelendirildi.
Hazreti Hafsa, 45 (m. 665) senesi Şaban ayında Medine-i Münevvere’de vefât etti.
Cenâze namazını Mervan Âmil kıldırdı.
Bakî Kabristanlığında Abdullah bin Ömer, Âsım bin Ömer, Sâlim bin Abdullah, Hamza bin Abdullah kabre koyup, defn ettiler.
Rivâyet ettiği hadîs-i şeriflerden bazıları: “Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) Ramazan’da müezzin ezan okuyunca, yiyip içmeyi keser, iki rekât namaz kılardı.”

“Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) yataklarına yattıkları zaman mübârek sağ ellerini başlarının altına koyar ve şöyle duâ ederdi: “Rabbi kınî azâbeke yevme teb’asü bâdeke”“Yâ Rabbi insanların ba’s olunacakları günde beni azâbdan koru”
(3 defa). Peygamber efendimiz sağ eliyle yer, sağ eliyle içer, abdeste, giyinmeye, almaya ve vermeye sağdan başlardı. Bundan başka işlere soldan başlardı.”

“Birgün Resûl-i ekrem ( aleyhisselâm ) elbisesini diz kapaklarının altına kadar sıvayıp istirahat ediyordu.
Hazreti Ebû Bekir ( radıyallahü anh ) gelip izin istedi. Habîb-i Ekrem izin verdiler. Hallerini değiştirmediler. Sonra Hazreti Ömer ( radıyallahü anh ) gelip izin istedi. Ona da izin verdiler ve hallerini değiştirmediler.
Bir grup Eshâb-ı kiram da gelip izin istedi. Onlara da izin verdiler ve hallerini değiştirmediler.
Daha sonra Hazreti Osman gelip izin isteyince Resûl-i Ekrem hemen toparlandı. Elbisesini düzelttiler.
Hepsi gittikten sonra Resûlullah’a “Ey Allah’ın Resûlü, Hazreti Ebû Bekir, Hazreti Ömer ve diğer Eshâb-ı kiram geldiler. Durumunuzu değiştirmediniz.
Sonra Hazreti Osman ( radıyallahü anh ) geldi, elbisenizi düzelttiniz” deyince, Resûlullah “Meleklerin bile haya ettiği Osman’dan haya etmeyeyim mi?” buyurdu.

Ümmü’l-mü’minîn Hafsa bint Ömer b.
el-Hattâb el-Adeviyye (ö. 45/665 )

Hz. Ömer’in kızı ve Hz. Peygamber’in hanımı.

605 yılında Mekke’de doğdu.

Sahâbîlerden Osman b. Maz‘ûn ile Kudâme b. Maz‘ûn dayıları, kendisinden altı yaş küçük olan Abdullah b. Ömer de ana baba bir kardeşidir.

Hafsa, ilk müslümanlardan Abdullah b. Huzâfe’nin kardeşi Huneys b. Huzâfe ile evlendi.
Hafsa kocasıyla birlikte Medine’ye hicret etti. Bedir Gazvesi’ne katılan Huneys dönerken yolda hastalandı ve daha sonra Medine’de öldü

Hafsa (ra) en çok Hz. Âişe ile anlaşmış, ikisinin Resûlullah’ı diğer hanımlarından kıskandıkları ve zaman zaman bu konuda iş birliği yaptıkları da olmuştur.

Okuma yazma bildiği anlaşılan Hafsa’ya yazıyı hanım sahâbîlerden Şifâ bint Abdullah öğretmiştir . Ayrıca Hafsa’nın hâfız sahâbîlerden olduğu rivayet edilmektedir  

Hafsa’nın 45 yılının Şâban ayında (Ekim 665) Medine’de vefat ettiği, cenaze namazını Medine Valisi Mervân b. Hakem’in kıldırdığı ve Baki Mezarlığı’na defnedildiği belirtilmektedir.

Resûlullahın mübârek hanımlarından.
Zeynep binti Huzeyme bin Abdillah bin Amr bin Abdimenaf bin Hilâl bin Âmir bin Sa’saa el-Hilâliyye
Lakabı “Ümmül mesâkin”dir.
Mü’minlerin annesi Hazreti Zeyneb önce Hazreti Abdullah bin Cahş ile evli idi.
Abdullah, Resûlullah’ın halası
Ümeyme’nin oğlu idi.
Uhud Savaşı’nda şehit oldu.
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) Hazreti Hafsa’dan sonra hicretin üçüncü senesi Ramazan ayında Hazreti Zeyneb ile evlendi.
Hazreti Zeyneb, İslâmiyetten önceki devirde fakîr, yoksul ve muhtaçlara çok merhamet ettiği ve şefkatli davrandığı, onlara dâima yemekler yedirip sadakalar verdiği için “Ümmül mesâkin” (Fakirlerin annesi) lakabıyla tanınırdı.
Çok ibadet yapar, çok sadaka verirdi.
Eline geçen mal ve parayı bekletmeden hemen sadaka olarak dağıtır, bizzat fakîr ve düşkünleri arar, bulur ve onlara yardım ederdi.
Hazreti Zeyneb binti Huzeyme, Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) nikâhı ile şereflendikten sekiz ay kadar kısa bir zaman sonra 4 (m. 626) senesi Rebiulâhir ayında otuz yaşlarında vefât etti.
Resûlullah ( aleyhisselâm ) namazını kıldırdıktan sonra Onu Medine’nin Bâki’ Kabristanına defn etti.
Peygamberimiz hayatta iken yalnız Hazreti Hadîce ve Hazreti Zeyneb vefât ettiler.
Resûlullah’ın ( aleyhisselâm ) vefâtından sonra ise hanımları arasında ilk vefât eden Hazreti Zeyneb binti Cahş’dır.

Benî Âmir b. Sa‘saa kabilesinin Hilâl koluna mensuptur.
Resûl-i Ekrem’in evlilikleri içinde en kısa süreli olanı Zeyneb’le olan evliliğidir.
Resûlullah’ın Zeyneb bint Huzeyme’nin anne bir kız kardeşi Meymûne ile evlenmesi, Zeyneb’in vefatından yaklaşık dört yıl sonra 7 yılının Zilkade ayında (Mart 629) gerçekleşmiştir.